Nerwice dotykają coraz więcej osób w sile wieku. Codzienny pośpiech, stresująca praca, obowiązki domowe, rodzinne i towarzyskie sprawiają, że niektóre sytuacje zaczynają wywoływać irracjonalny lęk, który odbiera niezależność i powoduje znaczący dyskomfort. Zaburzenia nerwicowe stanowią niejednolitą grupę schorzeń psychiatrycznych charakteryzujących się określonymi cechami. Oznacza to, że istnieją różne typy nerwic, którym towarzyszą objawy nerwicy. W każdym jednak przypadku ważna jest diagnostyka i odpowiednio dobrany proces leczenia.

1. Nerwica - podział zaburzeń nerwicowychwi

Cierpisz na nerwicę? Zapewne znasz dobrze historię swojej choroby i lekarzy różnych specjalności, których gabinety musiałeś odwiedzić zanim trafiłeś do właściwego specjalisty. Wszystko przez mylące oznaki płynące z twojego ciała. Nerwica to nie tylko napięcie, niepokój czy lęk. Zawroty głowy, uczucie dławienia w gardle czy tachykardia również należą do jej spektrum. To właśnie nic innego, jak somatyczne objawy nerwicy, czyli jej objawy fizyczne.

Słowa „nerwica” używa się powszechnie i zarazem stereotypowo dla określenia różnych stanów emocjonalnych związanych z napięciem, niepokojem, przeciążeniem psychofizycznym. „Jestem znerwicowany, dopadła mnie nerwica” – te określenia zdarza się słyszeć w potocznym języku, jednak nie są one trafne. Nerwica, czyli zaburzenia lękowe, są jednostką chorobową, a nieleczone mogą się pogłębiać. Nerwica kojarzona jest z denerwowaniem się, podenerwowaniem, a w rzeczywistości oznacza szereg dolegliwości lękowych, do których poza zaburzeniami poznawczymi (np. zaburzenia koncentracji i pamięci, depersonalizacja), dołączamy również objawy somatyczne. Lęk jest osiowym objawem nerwicy. Może przybierać różne postacie.

2. Nerwica - objawy zaburzeń lękowych

Lęk jest to negatywny stan emocjonalny związany z przewidywaniem nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu niebezpieczeństwa, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, niezwiązanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem. Oznacza to, że strach jest stanem, w którym boimy się realnego zagrożenia, np. ognia w czasie pożaru. Lęk natomiast jest strachem przed nierealnym lub mało realnym zagrożeniem, np. lęk przed przejściem przez jakikolwiek most (gefyrofobia), co nie stanowi zazwyczaj przecież realnego zagrożenia.

Jednym z rodzajów nerwicy lękowej jest nerwica serca. Nerwica serca polega na przyśpieszonym rytmie serca, bólu w klatce i dusznościach. Bardzo często w diagnozie nerwicy serca konieczne są badania, które wykluczą fizjologiczne przyczyny takich zaburzeń. Zazwyczaj osoba z nerwicą serca udaje się najpierw do lekarza ogólnego, ponieważ objawy wskazują na chorobę serca.

Nerwica żołądka to dolegliwości, które pojawiają się w stresujących sytuacjach. Przyczyną nerwicy żołądka jest brak umiejętności radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami. Choć objawy nerwicy żołądka mocno wpływają na jakość życia chorego, to nad nerwicą żołądka można zapanować za pomocą leków.

Zarówno nerwica żołądka, jak i nerwica serca są czasem określane jako nerwica wegetatywna. Osoby chore na nerwicę wegetatywną odczuwają różne objawy fizyczne związane z nerwicą typu suchość w gardle, uczucie ściskania i bólu w ciele. W nerwicy wegetatywnej pojawia się również ciągły lęk, przygnębienie i obawy o swoje zdrowie.

2.1. Nerwica - rodzaje lęku

• Egzogenny, czyli taki, który wynika z sytuacji w środowisku zewnętrznym. Bodźce docierające do mózgu są uznawane za zagrażające. Lęk egzogenny może również wynikać z alarmujących bodźców docierających z narządów ciała, wtedy nazywany jest „lękiem somatycznym” i jest charakterystyczny dla zaburzenia nazywanego hipochondrią, czyli lękiem przed chorobami. Przykładem innych lęków pochodzenia egzogennego są, np. lęki przed wysokością lub pająkami.
• Endogenny, czyli taki, który wynika pierwotnie z zaburzeń regulacji funkcji ośrodkowego układu nerwowego. Regulacja tych funkcji opiera się na odpowiednim stężeniu neurohormonów (czyli substancji chemicznych znajdujących się m.in. w mózgu), tj. serotoniny, noradrenaliny i acetylocholiny.
• Somatogenny, czyli lęk spowodowany uszkodzeniami, które wywołały zmiany w narządach ciała, w tym w ośrodkowym układzie nerwowym. Przykładem może być lęk w przypadku krwotoków, urazów, choroby nowotworowej i innych schorzeń.

  2.2. Nerwica - reakcja na lęk

  Wielu pacjentów z nerwicą, zanim zostaną u nich zdiagnozowane zaburzenia lękowe, często przechodzi długą podróż z jednego gabinetu lekarskiego do drugiego. Nerwica lękowa przejawia się bowiem pod postacią różnych dolegliwości somatycznych, które łatwo pomylić z symptomami typowymi dla chorób narządowych, np. chorobą wrzodową żołądka, chorobami neurologicznymi, zaburzeniami układu krążenia i innymi. Dopiero po wykonaniu wszystkich niezbędnych badań, które mogą wykluczyć zmiany organiczne, można postawić diagnozę nerwicy lękowej.

  W wywiadzie z takim pacjentem można zaobserwować istotny wpływ czynników emocjonalnych na wystąpienie nerwicy lękowej. Zapytany, jak funkcjonuje na poszczególnych płaszczyznach życia – w pracy, w domu, w związku – pacjent z reguły wymienia różne trudności, które są dla niego nie do pokonania, np. trudna relacja z rodzicami, przeszkody w samorealizacji w życiu zawodowym, trudności finansowe i tym podobne. Niezwykle ważne jest więc, aby pacjent przejawiający zaburzenia lękowe był jak najszybciej prawidłowo zdiagnozowany, a temu służy wnikliwy i uwzględniający różne aspekty funkcjonowania pacjenta wywiad lekarski.

  2.2. Nerwica - reakcja na lęk

  Wielu pacjentów z nerwicą, zanim zostaną u nich zdiagnozowane zaburzenia lękowe, często przechodzi długą podróż z jednego gabinetu lekarskiego do drugiego. Nerwica lękowa przejawia się bowiem pod postacią różnych dolegliwości somatycznych, które łatwo pomylić z symptomami typowymi dla chorób narządowych, np. chorobą wrzodową żołądka, chorobami neurologicznymi, zaburzeniami układu krążenia i innymi. Dopiero po wykonaniu wszystkich niezbędnych badań, które mogą wykluczyć zmiany organiczne, można postawić diagnozę nerwicy lękowej.

  W wywiadzie z takim pacjentem można zaobserwować istotny wpływ czynników emocjonalnych na wystąpienie nerwicy lękowej. Zapytany, jak funkcjonuje na poszczególnych płaszczyznach życia – w pracy, w domu, w związku – pacjent z reguły wymienia różne trudności, które są dla niego nie do pokonania, np. trudna relacja z rodzicami, przeszkody w samorealizacji w życiu zawodowym, trudności finansowe i tym podobne. Niezwykle ważne jest więc, aby pacjent przejawiający zaburzenia lękowe był jak najszybciej prawidłowo zdiagnozowany, a temu służy wnikliwy i uwzględniający różne aspekty funkcjonowania pacjenta wywiad lekarski.